Ngày 25/9, Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP.HCM (CESTI) phối hợp cùng Công ty TNHH Sinh hóa Môi trường Bình Lan tổ chức hội thảo giới thiệu "Vải diệt khuẩn trên cơ sở nano bạc - ứng dụng trong y tế và vệ sinh cá nhân". Đây là một doanh nghiệp thuộc Trung tâm ươm tạo Doanh nghiệp Khoa học Công nghệ (Đại học Bách khoa TP.HCM).
Theo nội dung bộ tiêu chuẩn TCVN 8389:2010, sản phẩm khẩu trang, khẩu trang y tế thông thường phải có lớp vi lọc (thấu khí nhưng không thấm nước), có chức năng cản bụi, vi khuẩn nhờ kích thước lỗ nhỏ và không thấm nước (nước bọt). Hiện nay, do tình trạng lớp vi lọc khan hiếm, nên Bộ Y tế cho phép thay thế lớp vi lọc bằng lớp vải không dệt 3 lớp SMS (Spunbond + Meltblown + Spunbond Nonwovens). Cũng trong bộ tiêu chuẩn TCVN 8389:2010, khẩu trang y tế phòng nhiễm khuẩn, ngoài lớp vi lọc còn phải có thêm lớp vải tẩm chất nano bạc có tác dụng diệt khuẩn.
Ngoài khẩu trang, các loại vật tư y tế kháng khuẩn như quần áo bảo hộ và các loại khăn kháng khuẩn cũng đòi hỏi có đặc tính kháng khuẩn hoặc diệt khuẩn rất khắt khe. Các sản phẩm này có thể sản xuất từ nguồn vật liệu là vải không dệt diệt khuẩn (bản thân vật liệu có khả năng tiêu diệt vi khuẩn mà không cần tiệt trùng, không tái nhiễm khuẩn khi tiếp xúc với vi khuẩn).
Theo TS. Trần Thị Ngọc Lan (đại diện Công ty Bình Lan), vải không dệt là loại vải làm từ các sợi polymer, thường là PP (polypropylene) dài hoặc ngắn, dính lại với nhau bằng hóa chất, ép cơ học, nhiệt hay xử lý bằng dung môi, tạo thành tấm mỏng với độ dày khác nhau bằng công nghệ (không dệt). Để sản xuất vải không dệt diệt khuẩn, có thể đem vải không dệt tẩm nano bạc theo quy trình nhuộm vải liên tục, tạo keo kết dính (polymer tự nhiên) giúp cho hạt nano bám chặt lên vải, không trôi khi giặt, đồng thời tạo lớp màng polymer ngăn các hạt nước đi qua. Kế tiếp, phối trộn keo kết dính và nano bạc theo các tỷ lệ khác nhau để đảm bảo hoạt tính kháng khuẩn theo yêu cầu. Vải sau khi đi qua máng ngấm ép keo nano bạc sẽ đảm bảo nano bạc phân tán đều trên bề mặt vải không thấm nước. Quy trình kết thúc bằng công đoạn sấy nhiệt và UV.
TS. Trần Thị Ngọc Lan giới thiệu một số công dụng của nano bạc.
Loại vải polypropylene tẩm nano bạc nói trên đã được kiểm nghiệm tại Quatest 3, cho thấy hoạt tính kháng khuẩn suy giảm không nhiều (vẫn còn tác dụng tốt sau 30 lần giặt), có khả năng diệt khuẩn theo các tiêu chuẩn JIS L 1902 và ISO 20743.
Bạc được sử dụng trong y tế là do bạc và hợp chất của bạc là chất kháng khuẩn, kháng nấm mốc và virus rất mạnh, nhưng lại ít được dùng từ khi có thuốc kháng sinh. Thực tế, nano bạc diệt được cả vi khuẩn đã kháng thuốc, lại có khả năng khử trùng nước thay thế Clo (liều lượng 0,025-0,075 mg/l, theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới WHO). Nano bạc là hạt kim loại có kích thước nanomet, ít độc, tác dụng kéo dài, có tác dụng diệt khuẩn nhờ tạo lỗ trên màng tế bào, giải phóng ion Ag+ để tác dụng với nhóm SH trên DNA- RNA. Nano bạc phân tán trong nước ở trạng thái dung dịch keo, dễ bám lên bề mặt, do đó chỉ cần lượng nhỏ để diệt khuẩn.
Theo WHO, phần lớn nano bạc bị đào thải khỏi cơ thể. Liều gây độc phải đạt đến 10g, hoặc gây xám da phải đạt 6g. Ở liều khử trùng nước (khoảng 0,1 mg/l), để tích lũy 6g bạc, nếu uống nước khử trùng bằng nano bạc hàng ngày thì sẽ mất khoảng 70 năm. Vì thế, bạc được sử dụng rộng rãi trong ngành du hành vũ trụ (hàng không Nga đánh giá bạc là chất khử trùng an toàn, ổn định nhất, với tác dụng khử trùng kéo dài. Hàng không Mỹ cho rằng, khử trùng bằng bạc là phương pháp tốt nhất trong 24 phương pháp khử trùng hiện có). Một số nhà máy nước ở Mỹ và Canada đang sử dụng hệ thống lọc than hoạt tính tẩm nano bạc.
Về tác dụng diệt khuẩn, nano bạc có phổ diệt khuẩn rộng, bao gồm cả vi khuẩn gram-dương lẫn gram-âm cùng các loại vi khuẩn kháng thuốc (Staphylococcus aureus, and Enterococcus faecium), diệt nhanh các loại nấm mốc. Đặc biệt, nano bạc 10-15 nm diệt tế bào ung thư ở nồng độ 0,2-12 ppm, hạt 1-10 nm còn có khả năng ức chế sự phát triển của virus HIV-1.
Do chất lượng nano bạc trên thị trường khá biến động, nên khi doanh nghiệp có nhu cầu về nano bạc cần lưu ý để mua đúng loại có nồng độ phù hợp và có tác dụng sau khi pha chế.
Hiện nay, Công ty Bình Lan đang cung cấp nano bạc cho các doanh nghiệp sản xuất vải không dệt diệt khuẩn (làm khẩu trang, quần áo bảo hộ y tế…), sơn kháng khuẩn, kính kháng khuẩn, gel kháng khuẩn (nước rửa tay, xịt bề mặt hay tiếp xúc), nước khử trùng dụng cụ y tế. Doanh nghiệp cũng có thể dùng nano bạc để làm chất bảo quản phòng nấm mốc, sản xuất thuốc chữa bệnh do nấm mốc, hoặc sản xuất hàng tiêu dùng cần tính năng kháng khuẩn như kem đánh răng, quần áo thể thao, giày dép, đồ chơi trẻ em…
Đại diện Công ty Bình Lan cam kết, thông qua kết nối của Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN TP.HCM, doanh nghiệp này sẽ hỗ trợ các tổ chức, cá nhân nghiên cứu và triển khai các giải pháp ứng dụng nano bạc vào hoạt động sản xuất.
Hoàng Kim (CESTI)