Ngày 6/3, tại Hà Nội đã diễn ra Hội nghị toàn quốc về thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các tổ chức KH&CN công lập theo Nghị định 115 được Chính phủ ban hành ngày 05/9/2005 Quy định cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN công lập. Hội nghị do Ủy ban Khoa học, công nghệ và môi trường của Quốc hội phối hợp với Bộ KH&CN tổ chức.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam tới dự và phát biểu chỉ đạo hội nghị.
Báo cáo của Bộ KH&CN cho biết, tính đến 31/12/2014, trong tổng số 642 tổ chức KH-&N công lập, đã có 488 tổ chức đã được phê duyệt Đề án thực hiện cơ chế tự chủ (đạt 76%), trong đó có 380 tổ chức thuộc các bộ, ngành và 108 tổ chức thuộc các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. 154 tổ chức đang xây dựng hoặc đang trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt Đề án thực hiện cơ chế tự chủ. Bộ KH&CN cho rằng, dù còn những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện nhưng thực tiễn 10 năm qua đã cho thấy, giao quyền tự chủ thật sự đầy đủ và đồng bộ, nêu cao trách nhiệm của tổ chức KH&CN công lập và tăng cường vai trò quản lý của cơ quan chủ quản đối với các nhiệm vụ của tổ chức KH&CN công lập là giải pháp có ý nghĩa quyết định để nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của tổ chức KH&CN công lập.
Cụ thể, các tổ chức KH&CN được giao quyền tự chủ hơn trong việc chi lương, chi hoạt động bộ máy và sử dụng các nguồn thu khác từ hợp đồng KH&CN với các tổ chức, cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế trong nước và nước ngoài. Nhiều tổ chức KH&CN có doanh thu lớn từ các hợp đồng KH&CN.
Cũng theo Bộ KH&CN, bên cạnh mặt tích cực đạt được nêu trên, việc thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm theo quy định tại Nghị định 115 vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc như: nhận thức chưa đúng và đầy đủ về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm; thiếu sự quyết liệt và nghiêm túc trong chỉ đạo thực hiện Nghị định 115; chậm ban hành, sửa đổi, bổ sung văn bản hướng dẫn Nghị định 115; thiếu đồng bộ của hệ thống văn bản pháp luật; hạn chế về tiềm lực của tổ chức KH&CN... Điều đó khiến không ít tổ chức KH&CN công lập chưa thành công trong chuyển đổi hoặc chậm chuyển đổi. Đó cũng chính là những rào cản, khiến Nghị định 115 vẫn chưa thực sự đi vào đời sống và tạo cú hích mạnh mẽ cho việc nghiên cứu, phát triển KH&CN đất nước.
Tại hội nghị, các nhà khoa học, nhà quản lý cho rằng hoạt động KH&CN chưa thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế xã hội, chưa tương xứng với tiềm năng của một đội ngũ rất đông đảo các cán bộ KH&CN Việt Nam. Bên cạnh đó, cơ chế quản lý hoạt động KH&CN, cơ chế tài chính còn có điểm chưa thực sự phù hợp, không ít quy hoạch, kế hoạch phát triển KH&CN chưa gắn mật thiết với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Phân tích nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế này, các nhà khoa học đã đề xuất nhiều giải pháp trong thời gian tới, trong đó có việc sửa đổi, bổ sung hoàn thiện các quy định của pháp luật nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức KH&CN công lập được thực hiện được đầy đủ cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm.
Các ý kiến cũng thống nhất, đối với 154 tổ chức KH&CN công lập (chiếm 24%) chưa chuyển đổi theo Nghị định 115, trong năm 2015 phải có đề án chuyển đổi phù hợp; nếu tổ chức nào không đủ điều kiện chuyển đổi thì cương quyết sáp nhập hoặc giải thể. Sau năm 2015, ngân sách Nhà nước sẽ không tiếp tục cấp kinh phí hoạt động cho những tổ chức này.
Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định những thành tựu to lớn mà ngành KH&CN đạt được đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ nền kinh tế nước nhà phát triển. Tuy nhiên, để ngành KH&CN phát triển mạnh và nhanh hơn nữa thì điều quan trọng nhất là cần phải minh bạch hóa trong hoạt động KH&CN, trước hết là ở Bộ KH&CN, sau đó là đến cơ quan quản lý KH&CN các cấp.
Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định, tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong KH&CN theo Nghị định 115 không phải là để giảm chi cho hoạt động KH&CN mà để giảm sự lãng phí trong hoạt động KH&CN và nâng chất lượng hoạt động KH&CN phát triển đi lên, khắc phục những bất cập trong hoạt động KH&CN đã tồn tại một thời gian dài bao cấp. Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, các địa phương cần phải khẩn trương, quyết liệt và đến cuối năm 2015 phải thực hiện xong việc chuyển đổi. Nếu tổ chức nào không chuyển đổi thì sẽ ngừng cấp kinh phí hoạt động, không trì hoãn nữa.
Nguồn: SGGP