Trong khuôn khổ Dự án đổi mới sáng tạo (IPP) Việt Nam - Phần Lan, trung tuần tháng 01/2010, đoàn công tác do Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển truyền thông Khoa học và Công nghệ (KH&CN) cùng đại diện một số cơ quan báo chí đã có chuyến thăm và làm việc tại Phần Lan.
Phần Lan không giàu về tài nguyên thiên nhiên nhưng họ tin tưởng trí tuệ, tri thức và sức lực có thể đưa đất nước phát triển. Chính phủ Phần Lan có nhiều hoạt động khuyến khích người dân, nhất là giới trẻ yêu KH&CN, tạo dựng niềm tin với KH&CN và những người làm khoa học.
Một trong những hoạt động quan trọng nhằm thúc đẩy phổ biến tri thức, công nghệ của Phần Lan cũng như trên toàn thế giới là Giải thưởng “Công nghệ thiên niên kỷ” được tổ chức 2 năm 1 lần. Kinh phí do Chính phủ và nhiều nguồn khác như doanh nghiệp, hiệp hội… hỗ trợ. Tiêu chí chọn lựa trao giải là các sáng tạo giải pháp công nghệ mang lại hiệu quả lớn và có tầm ảnh hưởng sâu, rộng đến đời sống xã hội ở quy mô quốc gia và quốc tế (như về chất thải, thách thức do biến đổi khí hậu, tạo nguồn năng lượng mới…). Thủ tướng Phần Lan sẽ đứng ra trao giải sau khi có danh sách những người đạt giải từ Hội đồng gồm thành viên của nhiều nước trên thế giới. Giải thưởng cao nhất là 1 triệu Euro.
Phần Lan đã thành lập Ủy ban đạo đức cho những người làm khoa học, có nhiệm vụ đưa ra những chuẩn mực trong quy trình làm khoa học cũng như cách thức xử lý các trường hợp giả mạo, gian dối, phi đạo đức trong nghiên cứu khoa học… Đây cũng là yếu tố giúp tăng cường độ tin tưởng của người dân với các hoạt động nghiên cứu khoa học.
Mối liên kết giữa các viện nghiên cứu, trường Đại học, các Quỹ quốc gia phục vụ hoạt động KH&CN… với giới truyền thông rất mật thiết. Ngoài những buổi tọa đàm, gặp mặt nhà báo trong nước, hoạt động này còn được áp dụng với các hãng truyền thông quốc tế để họ biết đến Phần Lan cũng như các giải thưởng và những người đạt giải thưởng đổi mới sáng tạo.
Chủ đề truyền thông về KH&CN được các cơ quan chia sẻ rất cởi mở, nhiệt tình. Tổng Thư ký của Ủy ban thông tin cộng đồng cho biết, một trong những yếu tố tạo nên thành công thần kỳ của Phần Lan là ưu tiên cho giáo dục. Trong quá trình phát triển, truyền thông KH&CN tập trung vào phổ biến để mọi tầng lớp trong xã hội yêu giáo dục và khoa học. Có rất nhiều hoạt động nhằm gắn kết khoa học với công chúng, giúp họ vốn rất yêu KH&CN lại càng gần gũi, tiếp cận với KH&CN dễ hơn. Với thế hệ trẻ, nâng cao hiểu biết và lòng ham mê khoa học cho học sinh từ cấp tiểu học chính là tiền đề để xây dựng một xã hội học tập tích cực ở Phần Lan ngày nay.
Bên cạnh đó, theo những chuyên gia về truyền thông KH&CN ở Phần Lan, để tạo lập các hình thức truyền thông KH&CN hiệu quả tới công chúng không chỉ cần đến sự tích cực, chủ động cung cấp, phổ biến thông tin từ phía các nhà quản lý, hoạch định chính sách từ các bộ, ngành mà bản thân từ phía giới truyền thông cũng cần phải nỗ lực phát triển năng lực (nghiệp vụ báo chí, chuyên môn về KH&CN,...), đồng thời tích cực tạo lập các kênh kết nối, tương tác thông qua các hoạt động, các sự kiện để từ đó tạo được các sản phẩm truyền thông đáp ứng được sự quan tâm của xã hội.
Tuần làm việc của đoàn công tác đã kết thúc tốt đẹp. Những kinh nghiệm trong phát triển truyền thông KH&CN của Phần Lan đã gợi mở nhiều hướng tiếp cận cũng như giải pháp mới cho hoạt động này tại Việt Nam.