Tình trạng và sự nguy hại của vi khuẩn kháng colistin tại các nước đang phát triển

Do Escherichia coli (E.coli) là một loại vi khuẩn không gây bệnh nên người nhiễm thường không có bất kỳ triệu chứng nào, đồng thời việc phát hiện E.coli ở những nước phát triển là rất hiếm thấy. Nghiên cứu (được công bố trên tạp chí Antimicrobial Chemotherapy) đã chỉ ra tỷ lệ nhiễm vi khuẩn E.coli kháng colistin ở người dân Việt Nam rất cao và sự lan truyền nhanh hơn dự kiến của loại vi khuẩn này ở các nước đang phát triển, sẽ gây ra nhiều loại bệnh làm đau đầu ngành y tế .

Colistin là một loại kháng sinh lâu đời được phát hiện vào năm 1950, có tác dụng giết chết hoặc ức chế sự phát triển của vi khuẩn gram âm như E.coli hoặc Pseudomonas aeruginosa. Đây là một trong số ít các loại kháng sinh quan trọng trong điều trị vi khuẩn đa kháng thuốc và được liệt kê trong Danh mục Thuốc thiết yếu của WHO (EML) như một loại kháng sinh cuối cùng còn hiệu quả với các loại vi khuẩn đa kháng.

Sự kháng colistin chủ yếu liên quan đến đột biến nhiễm sắc thể. Và vì kháng colistin gây ra do đột biến không xuất hiện trên các loài vi khuẩn khác, đồng thời có tần số xuất hiện thấp, nên nó không được coi là vấn đề  sức khỏe nghiêm trọng. Nhưng hiện nay, một số mức độ kháng colistin nhất định đã được phát hiện.

Một gen kháng colistin có khả năng lan truyền (mcr) đã được phát hiện ở Trung Quốc vào năm 2015. Bên cạnh đó, sự lan truyền kháng colistin từ loài vi khuẩn này sang loài vi khuẩn khác cũng đã được chứng minh và trở thành mối quan trên tâm toàn cầu. Điều này cho thấy, mối nguy hiểm tiềm tàng khi gen mcr1 trong mầm bệnh kết hợp với các gen kháng thuốc khác và tạo ra loại vi khuẩn siêu kháng thuốc có tên gọi "Nightmare bacteria" (vi khuẩn ác mộng). Vi khuẩn này có khả năng kháng tất cả các loại kháng sinh, ngay cả với loại kháng sinh cuối cùng là colistin, và gây ra mối đe dọa lớn trong việc điều trị các bệnh truyền nhiễm.

Thực tế cho thấy, các chủng gen kháng thuốc hiện đang được lan truyền trong chăn nuôi và các sản phẩm chăn nuôi ở các nước đang phát triển. Nghiên cứu chỉ ra rằng, trong sản phẩm thịt có chứa vi khuẩn kháng colistin vì một lượng lớn colistin đã được thêm vào thức ăn chăn nuôi ở Việt Nam. Do đó, nhóm đã điều tra về tỷ lệ nhiễm vi khuẩn kháng colistin của người dân Việt Nam và kết luận rằng, tỷ lệ nhiễm vi khuẩn E.coli (CR-E) kháng colistin tại đây là rất cao (70,4%), đồng thời trong CR-E còn có sự tồn tại của (mcr).

Tác giả chính của nghiên cứu, Yoshimasa Yamamoto, nói: "Người nhiễm CR-E sẽ không có các vấn đề sức khỏe ngay lập tức, nhưng rõ ràng số ca nhiễm trùng do bỏng mà kháng sinh không có hiệu quả sẽ tăng lên và điều này sẽ trở thành mối đe dọa lớn đối với cộng đồng. Khi chúng ta sống trong một xã hội không biên giới, vi khuẩn kháng thuốc sẽ nhanh chóng lan rộng ra khỏi ranh giới quốc gia và khu vực. Vì vậy an ninh các nước cần tăng cường hệ thống giám sát quốc tế và kịp thời có biện pháp phòng ngừa dịch bệnh."