Thuốc ngừa sốt rét cho vùng nguy cơ cao

Tạp chí PLOS Medicine vừa công bố một nghiên cứu mới về liệu pháp phối hợp thuốc làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh sốt rét ở trẻ nhỏ mà không gây tác dụng phụ đáng kể; giúp giảm gánh nặng bệnh sốt rét cho người có nguy cơ cao như trẻ em ở châu Phi.

Sốt rét là do ký sinh trùng Plasmodium do muỗi truyền sang người. Hơn 40% dân số thế giới sống ở các khu vực có nguy cơ mắc sốt rét cao. Sốt rét ảnh hưởng đến khoảng 300-500 triệu người mỗi năm; hầu hết có thể điều trị thành công, nhưng mỗi năm vẫn có gần 1 triệu người chết, trong đó khoảng 800.000 trẻ em dưới 5 tuổi ở hạ Sahara, châu Phi.

Nhiều nhà nghiên cứu trước đây đã phát triển các loại vắc-xin và một số chiến lược dự phòng để chống bệnh sốt rét. Ngoài ra còn có lưới chống muỗi, một số loại thuốc giúp ngăn ngừa bệnh sốt rét ở trẻ trong mùa mưa. Tuy nhiên, những phương pháp này không được khuyến khích ở những vùng có nguy cơ sốt rét quanh năm và có tỷ lệ kháng thuốc cao.

Mới đây, một nhóm nghiên cứu tại Đại học California, San Francisco, dẫn đầu bởi Tiến sĩ Grant Dorsey và các đồng nghiệp ở Kampala, Uganda đã tiến hành đối chiếu các loại thuốc để ngăn ngừa bệnh sốt rét cho trẻ sơ sinh ở những vùng có nguy cơ cao quanh năm và tỷ lệ kháng thuốc. Công trình được tài trợ bởi Viện Eunice Kennedy Shriver NIH về Sức khỏe Trẻ em và Phát triển con người (NICHD).

Nhóm nghiên cứu ghi danh 400 trẻ sơ sinh ở miền đông Uganda. Lúc 6 tháng tuổi, trẻ em được chia ngẫu nhiên thành 4 nhóm. Nhóm đầu tiên nhận được phương pháp điều trị bằng các loại thuốc phòng ngừa antifolate sulfadoxine-pyrimethamine (SP) hàng tháng; nhóm thứ 2 dùng trimethoprim-sulfamethoxozole (TS) hàng ngày; nhóm thứ 3 dùng một loại thuốc kết hợp mới được gọi là dihydroartemisinin-piperaquine (DP), dùng trong 3 ngày liên tiếp mỗi tháng; nhóm thứ 4 là nhóm đối chứng, nhận được các tiêu chuẩn chăm sóc sức khỏe hiện hành, không có thuốc phòng ngừa.

Gia đình cho trẻ dùng thuốc và ghi lại trong nhật ký. Trẻ sơ sinh cũng thường xuyên được theo dõi tại bệnh viện. Tất cả gia đình cũng được khuyên dùng lưới chống muỗi và đưa trẻ đến bệnh viện bất cứ lúc nào trẻ mắc bệnh. Phương pháp điều trị dừng lại ở 24 tháng tuổi, và hầu hết trẻ em (340 trẻ) được theo dõi cho đến 3 tuổi.

Các nhà nghiên cứu phát hiện rằng DP bảo vệ tốt nhất cho trẻ. Khả năng phát triển bệnh sốt rét của trẻ em trong nhóm dùng DP ít hơn 58% so với nhóm đối chứng. Điều trị bằng TS có mức bảo vệ trung bình (ít hơn 28% so với nhóm đối chứng). Điều trị bằng SP không khác biệt đáng kể so với nhóm không điều trị (ít hơn 7%). Các loại thuốc không gây ra tác dụng phụ đáng kể. Ngoài ra, sau khi can thiệp dừng lại, tỷ lệ mắc bệnh sốt rét trong các nhóm cũng tương tự trong những năm tiếp sau đó.

TS. Dorsey tin rằng giải pháp phòng ngừa sốt rét bằng DP sẽ mang lại lợi ích đáng kể ở nhiều nơi trên thế giới có nhu cầu cải thiện các biện pháp phòng chống sốt rét.

Đáng chú ý, khi kiểm tra những trẻ mắc bệnh sốt rét cho thấy, một nửa các trường hợp mắc bệnh được chẩn đoán là do trẻ không nhận đủ DP trong vòng 1 tháng trước khi mắc bệnh. Những phát hiện này cho thấy rằng DP là một giải pháp đầy hứa hẹn để phòng ngừa bệnh sốt rét ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, cần có những nghiên cứu sâu hơn để xác định định lượng thích hợp, độ an toàn lâu dài và hiệu quả của việc điều trị bằng DP.