Nghiên cứu hiệu ứng tăng cường chiết của các nguyên tố đất hiếm nhẹ (La, Nd, Sm, Eu) bằng hỗn hợp triphenylphotphin oxit (TPPO) và axit 2-etyl hexyl photphonic (PC 88A) từ dung dịch axit nitrric.

Đề tài do tác giả Lưu Minh Đại, Đào Ngọc Nhiệm, Phạm Ngọc Chức (Viện khoa học và công nghệ Việt Nam) thực hiện nhằm giới thiệu một kết quả chiết các nguyên tố đất hiếm nhóm nhẹ (La, Nd, Sm, Eu) bằng hỗn hợp triphenylphotphin oxit (TPPO) và axit 2- etyl hexyl 2- etyl hexyl photphonic (PC 88A) từ dung dịch axit nitric.

Các dung dịch muối nitrat đất hiếm được điều chế bằng cách hòa tan các oxit đất hiếm tương ứng có độ sạch 99,9% trong HNO3 (PA). Phương pháp chiết các nguyên tố đất hiếm được đề tài tiến hành bằng các tác nhân chiết TPPO, PC 88A hoặc hỗn hợp TPPO và PC 88A. chúng được tiến hành trên phễu chiết có dung tích 20ml. Tỉ lệ thể tích và pha hữu cơ là 1:1. thời gian chiết và phân pha là 5 phút. Sau khi tách chiết hai pha, nồng độ nguyên tố đất hiếm trong pha nước và pha hữu cơ được xác định bằng phương pháp chuẩn độ với dung dịch chuẩn DTPA (10-2 M) với sự có mặt của thuốc thử Arsenazo (III).
Kết quả cho thấy, hệ số tăng cường chiết của nguyên tố đất hiếm tăng khi tăng nồng độ axit cân bằng. Khi hiệu ứng tăng cường chiết giảm dần từ La đến Eu. Đối với hệ số đơn tác nhân chiết PC88A, quá trình chiết theo cơ chế trao đổi ion nên các nguyên tố đất hiếm ở cuối dãy có bán kính ion nhỏ hơn sẽ tạo phức bền hơn có hệ số phân bố D lớn hơn. Trong khi đó đối với hệ đơn tác nhân chiết TPPO tạo solvat có giá trị hệ số phân bố D kém hơn. Đối với tỉ lệ TPPO/PC88A ảnh hưởng đến hiệu ứng tăng cường chiết cực đại khi tỉ lệ TPPO/PC88A đạt 1:1. Các nguyên tố đất hiếm có hiệu ứng tăng cường chiết giảm dần theo thứ tự La, Nd, Sm, Eu khi có cùng tỉ lệ TPPO/PC88A.
Nghiên cứu cũng đã thiết lập được đường đẳng nhiệt của La với TPPO – 0,1 M; PC88A – 0,1M và hỗ hợp TPPO-0,1M+PC88A-0,1M) từ môi trường axit nitric. Dung lượng chiết lớn nhất khi dùng hỗ hợp tác nhân chiết TPPO và PC88A.