Tình hình sản xuất và tiêu thụ
Dứa MD2 được lai tạo ở Hawaii (Mỹ) từ năm 1961, thuộc nhóm Cayenne không gai thích hợp cho các vùng nhiệt đới (được trồng phổ biến ở Costa Rica, Ecuador, Panamar, Guatemala, Honduras, Mexico,…), hiện rất được ưa chuộng trên thế giới. Gustavo Barona trích thống kê năm 2017 cho thấy, nhu cầu dứa MD2 tiêu thụ tại châu Âu tăng 23%/năm, tại Mỹ tăng 18%/năm và ở Columbia tăng 100%/năm.
Tại Việt Nam, dứa MD2 được Viện Nghiên cứu Rau quả nhập nội để tuyển chọn từ năm 2006. Đến nay, dứa MD2 đã được trồng khá nhiều nơi ở miền Bắc. Giống dứa này có khả năng sinh trưởng khỏe, tỷ lệ ra hoa đạt cao; thời gian từ trồng đến đủ tiêu chuẩn xử lý ra hoa từ 10-12 tháng; trái dứa có khối lượng bình quân 1,4-1,5kg, ít bị rám nắng hư hại, vỏ mỏng, nhiều nước, màu vàng tươi, thơm, ít sơ, thịt quả giòn, hương vị thơm ngon,… Ngoài ra, dứa chín tập trung và thời gian thu hoạch thường sớm hơn các giống dứa Cayenne đang trồng rộng rãi ở nước ta (như Cayenne Chân mộng, Cayenne Trung Quốc, Cayenne Thái Lan,…) từ 15-20 ngày, nên rất thuận lợi đưa vào cơ cấu trồng rải vụ để cung cấp nguyên liệu cho chế biến hoặc xuất khẩu quả tươi. Ở miền Nam, những năm gần đây, dứa MD2 cũng được trồng tại các tỉnh Hậu Giang, Lâm Đồng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Tây Ninh,… cho thấy MD2 là giống dứa đang được quan tâm phát triển.
Quy trình và phương pháp thực hiện
Chuẩn bị
Thiết kế lô trồng:
- Đối với vùng đất bằng, chủ yếu chia lô như ô bàn cờ, có các trục đường chính dành cho máy kéo, nối liền bằng hệ thống các đường lô. Nơi dễ bị ngập úng trong mùa mưa cần thiết kế hệ thống rãnh thoát nước phù hợp để thoát hết nước thời gian ngắn sau khi mưa.
- Để thuận tiện cho việc lắp đặt hệ thống tưới, chiều dài hàng dứa không quá 50 m. Dọc theo các trục chính và các trục nhánh bao quanh các lô dứa cần trồng các hàng cây thân gỗ lâu năm, vừa có tác dụng che bóng, vừa làm vành đai chắn gió hiệu quả.
- Đối với vùng có địa hình không bằng phẳng (độ dốc trên 7-8 độ) nên thiết kế theo các đường đồng mức, có hệ thống ngăn dòng chảy. Chiều dài hàng dứa không quá 30-40 m.
Mật độ và khoảng cách trồng:
- Mật độ trồng thích hợp vào khoảng 60.000 chồi/ha và trồng hàng kép 4.
- Khoảng cách cây cách cây trên hàng 25-30 cm, giữa hai hàng đơn là 35-40 cm và giữa hai hàng sông là 80 cm.
- Trên hàng có thể bố trí chồi trồng theo kiểu hình chữ nhật hoặc nanh sấu.
- Trong điều kiện đất xấu có thể trồng với mật độ thấp hơn và trồng theo hàng kép đôi để thuận lợi cho quá trình chăm sóc.
Thiết kế hệ thống tưới:
Tùy theo yêu cầu của chủ hộ chọn cách tưới. Hệ thống tưới phun mưa thường được áp dụng hơn, chỉ cần có máy bơm, đường ống dẫn nước và lắp các béc phun mưa với khoảng cách phù hợp theo công suất của béc.
Chuẩn bị chồi giống:
- Tiêu chuẩn chồi giống: chồi giống dứa MD2 cần có đầy đủ các đặc điểm đúng với mô tả của giống MD2, đồng nhất về các đặc trưng hình thái như hình dạng chồi, màu sắc chồi, dạng lá và không bị nhiễm các sâu bệnh hại nguy hiểm, nhất là không mang rệp sáp. Chồi giống yêu cầu có khối lượng và kích thước như sau:
Loại chồi Khối lượng chồi (gam) Chiều cao chồi (cm)
Chồi nách 250-350 35-40*
Chồi ngọn 200-300 20-25
* Chiều cao chồi được tính sau khi đã phát bớt ngọn lá.
Các chồi nhỏ hơn tiêu chuẩn trên cần phải qua giâm đến khi đạt tiêu chuẩn mới trồng.
- Xử lý chồi giống:
+ Chồi giống dứa MD2 sau khi tách được bó thành từng bó 15-20 chồi bằng lạt mềm, bảo quản trong điều kiện râm mát.
+ Trước khi trồng, tiến hành bóc bớt các lá khô ở phần gốc của chồi, nhúng toàn bộ chồi vào hỗn hợp dung dịch thuốc Supracide 40EC nồng độ 0,2% và Aliette 80WP nồng độ 0,3% trong thời gian 5 phút, vớt ra để ráo nước rồi mới tiến hành trồng.
+ Với chồi giống được nhân giống bằng phương pháp giâm hom hoặc khử đỉnh sinh trưởng, cần cắt bỏ bớt phần rễ của chồi giống.
Chuẩn bị đất trồng:
- Làm đất:
+ Thời vụ làm đất thường tiến hành trước khi trồng một thời gian ngắn để đất không bị khô, tránh bị xói mòn, thuận tiện cho thao tác trồng và cây con sớm hồi phục.
+ Đối với vùng đất mới, nên tiến hành cày vỡ vào mùa nắng, kết hợp với việc chặt bỏ cây to, cây già và nhặt rễ, diệt mầm cỏ dại để chuẩn bị cho việc trồng mới.
+ Đối với những vườn dứa trồng lại chu kỳ hai, nơi có điều kiện có thể sử dụng máy phay băm thân lá, bón 500-700 kg vôi bột/ha và cày lấp thân dứa cho hoai mục; nơi không có điều kiện sử dụng máy, dùng cuốc răng cào thân lá phơi khô tại ruộng, tập trung thành đống to rồi tiến hành đốt.
+ Kiểm tra pH đất và điều chỉnh để đạt gần mức tốt nhất là 5,5-6,0.
- Bón lót:
+ Đối với đất có hàm lượng mùn thấp dưới 1%, cần bón lót 15-20 tấn phân hữu cơ hoai cho 1 ha trước khi trồng; đối với đất trồng có hàm lượng mùn cao, bón lót 10 tấn phân chuồng hoai/ha (hoặc bón thay thế bằng 2-3 tấn phân vi sinh/ha) và một nửa lượng lân bón của cả chu kỳ sinh trưởng của cây.
+ Bón lót tiến hành sau khi làm đất hoàn thiện và ngay trước khi trồng.
Quy trình hoạt động
Thời vụ trồng:
Ở TP.HCM và các tỉnh có điều kiện khí hậu tương tự, có thể trồng vào bất cứ thời điểm nào trong năm, nếu chủ động được việc tưới nước. Tuy nhiên, nên trồng vào thời gian bắt đầu mùa mưa sẽ thuận lợi và tiết kiệm hơn.
Kỹ thuật trồng:
- Sau khi làm đất hoàn thiện, cày rạch hàng sâu 15-20 cm, bón lót toàn bộ phân hữu cơ hoặc phân vi sinh và 1/2 lượng phân lân của toàn bộ chu kỳ chăm sóc.
- Lấp phân và tiến hành lên luống trồng, vét lên luống có chiều cao 15-20 cm và tiến hành trồng.
- Tiến hành trải dây tưới nhỏ giọt trên bề mặt của luống, phủ nilon lên toàn bộ mặt luống, dùng đất lấp chèn hai mép nilon, dùng dầm đục lỗ và trồng dứa.
- Khi trồng, lèn chặt đất quanh gốc cho cây đứng vững, không để đất lấp vào nõn dứa và nõn của cây dứa phải cao hơn mặt đất để khi mưa đất không lấp nõn. Với chồi ngọn nên trồng sâu khoảng 3 cm và chồi nách khoảng 6-8 cm.
- Sau trồng 15-20 ngày, tiến hành kiểm tra đồng ruộng và trồng dặm bằng những chồi tốt, đồng đều với vườn dứa, dựng các cây đổ ngã cho vững gốc.
Làm cỏ:
- Khi cây còn nhỏ, phải thường xuyên làm xáo cỏ cho vườn dứa để tránh cỏ lấn át dứa; khi cây dứa đã lớn, thường xuyên nhổ các các bụi cỏ cạnh tranh sinh trưởng với dứa.
- Có thể sử dụng thuốc trừ cỏ Diuron với lượng 2-3kg/ha và lượng nước phun 2.000-3.000 lít dung dịch thuốc được phun ở rãnh khi cây dứa còn nhỏ.
Bón phân:
- Liều lượng phân N, P, K nguyên chất tính cho một cây trong suốt một vụ quả (18-20 tháng) là: 10g N, 5g P2O5, 15g K2O; tương đương (phân thương phẩm) 22g ure, 29g lân nung chảy, 25g kali clorua. Khi sử dụng phân bón tổng hợp NPK loại 12-6-18 chuyên dùng cho cây dứa, lượng bón áp dụng theo hướng dẫn trên bao bì.
- Toàn bộ lượng phân được chia làm 3 lần bón: lần 1 (sau khi trồng 2-3 tháng, bón toàn bộ lượng lân còn lại, 1/3 lượng đạm và 1/3 lượng kali); lần 2 (sau 5-6 tháng, bón 1/3 lượng đạm và 1/3 lượng kali); lần 3 (cây được khoảng 8-9 tháng tuổi, lượng bón tương tự lần 2).
- Cách bón: rải đều lượng phân đã trộn theo đường cày rạch hàng trước khi trồng (đối với bón lót). Bón thúc vào những lúc có nhiệt độ mát và tranh thủ bón sau mưa khi đất còn ẩm. Dùng cuốc rạch hàng cách gốc 15-20 cm, rải phân vào rãnh xong lấp đất kín. Ở các lần bón sau khi cây dứa đã đan lá vào nhau, tiến hành rải phân lên bề mặt luống sau khi kết thúc các đợt mưa. Với dứa trồng có che phủ nilon, lật hai mép nilon và tiến hành rải phân rồi phủ nilon lại hoặc bón trực tiếp vào nách lá ở gốc cây.
Tưới nước:
Trong các tháng mùa khô, định kỳ tưới nước 10 ngày/1 lần tưới. Thời gian tưới khoảng 20-30 phút/lần tùy công suất của hệ thống tưới.
Tỉa chồi:
Ở thời vụ ra hoa chính vụ, cần tiến hành bẻ bỏ các chồi cuống khi chồi có chiều cao đạt 3-4 cm. Có thể khử đỉnh sinh trưởng của chồi ngọn để làm giảm sinh trưởng của chồi ngọn, tập trung dinh dưỡng cho phát triển quả. Tiến hành vào những ngày có nắng, tránh những ngày trời mưa.
Xử lý ra hoa rải vụ thu hoạch:
- Tiêu chuẩn cây xử lý ra hoa: khi cây 38-40 lá đang hoạt động, có chiều cao đạt 0,8-1,0 m (thường sau trồng 11-12 tháng) là đạt tiêu chuẩn xử lý ra hoa.
- Thời gian xử lý ra hoa: các tháng xử lý ra hoa cho tỷ lệ ra hoa cao, thời gian từ xử lý ra hoa đến thu hoạch quả ngắn là từ tháng 4-7; các tháng xử lý ra hoa rải vụ thu hoạch cho tỷ lệ ra hoa cao nhưng thời gian từ khi xử lý đến khi thu hoạch quả dài là từ tháng 9-11.
- Hoá chất và cách xử lý: có hai dạng hóa chất đang được sử dụng phổ biến để xử lý ra hoa là đất đèn và Ethrel (còn gọi là Ethephon). Đối với đất đèn, có thể xử lý ở dạng khô hoặc ướt.
+ Xử lý khô: đập nhỏ đất đèn thành các hạt có khối lượng 1-1,5 gam, bỏ hạt đất đèn vào nõn dứa, mỗi cây 1 hạt vào buổi sáng khi còn sương đọng ở nõn hoặc bỏ vào buổi tối. Trong các tháng mùa khô, cần rót nước vào nõn cây trước khi bỏ đất đèn. Tiến hành xử lý nhắc lại lần hai sau lần thứ nhất 3 ngày.
+ Xử lý đất đèn ướt: hòa đất đèn thành dung dịch có nồng độ 1,5-2,0%, rót vào nõn cây dứa, mỗi cây rót với lượng nước 50-60 ml. Tiến hành xử lý vào buổi tối hoặc vào đầu buổi sáng, không xử lý ra hoa dứa MD2 vào buổi chiều. Xử lý nhắc lại lần thứ hai cách lần thứ nhất 3 ngày.
- Đối với Ethrel chỉ sử dụng ở dạng dung dịch, pha ở nồng độ 0,4-0,5%, trộn thêm 1,5% ure và phun đều cho toàn cây, lượng phun khoảng 2.000 lít/ha. Thời gian xử lý tốt nhất là vào lúc trời râm mát, nhiệt độ ngoài trời thấp.
Phòng trừ sâu bệnh chính:
- Bệnh thối thối rễ, thối nõn (Phytophthora sp.):
+ Xử lý đất trước khi trồng, tiêu huỷ tàn dư cây bệnh, dùng chồi giống sạch bệnh, bón phân cân đối, bổ sung thêm Magie. Xử lý chồi dứa trước khi trồng bằng một trong các loại thuốc: Matalaxyl, Aliette hoặc Phosphonate.
+ Khi phát hiện dứa bị bệnh, có thể dùng các loại thuốc sau để hạn chế sự lây lan: Aliette 0,3% phun 2 hoặc 3 lần, cách nhau 10 đến 15 ngày với lượng phun 800-1.000 lít/ha hoặc sử dụng một số loại thuốc trừ bệnh khác như Alpine 80WP và Phosphonate với liều lượng hướng dẫn trên bao bì.
- Bệnh héo khô đầu lá (Wilt): sử dụng các biện pháp kỹ thuật tổng hợp để ngăn ngừa sự xuất hiện của bệnh như chọn chồi khoẻ, sạch bệnh, xử lý chồi giống trước khi trồng và định kỳ phun thuốc phòng trừ rệp sáp gây hại.
- Rệp sáp (Dysmicoccus sp.): làm đất kỹ trước khi trồng, đốt sạch các tàn dư thực vật, chồi giống phải được xử lý trước khi trồng. Sau khi trồng, phun định kỳ 5-6 tuần một lần bằng một trong các loại thuốc diệt rệp như Bassa 50ND (0,2%), Supracide 40ND (0,2%), Applaud 10WP (0,3%) hoặc Confidor 100 SL (0,15%). Liều lượng phun: 800-1.000 lít dung dịch cho 1 ha.
Thu hoạch và bảo quản:
- Đối với dứa sử dụng ăn tươi, thu hoạch khi quả có 1/3-1/2 vỏ quả đã chuyển màu vàng. Dứa làm nguyên liệu cho chế biến đồ hộp, thu hoạch khi quả đã già, vỏ quả từ màu xanh xẫm chuyển sang màu xanh nhạt và 2 hàng mắt phần gốc đã có kẽ mắt màu vàng, thịt quả màu vàng nhạt. Không thu hoạch vào ngày có mưa hoặc nắng gắt.
- Cách thu hái: dùng dao sắc để cắt cuống quả, cắt quả kèm theo đoạn cuống dài 2-3 cm, vết cắt phẳng, không để dập xước, tránh gây bầm dập quả, gãy cuống, gãy ngọn.
- Bảo quản: thu hoạch xong cần chuyển ngay về nơi râm mát, sạch, không chất đống ngoài nắng hoặc mưa. Sử dụng cho ăn tươi cần chọn quả lành, không bị dập, không bị sâu bệnh gây hại, vặt bỏ lá ở gốc quả, cắt bằng cuống cách gốc 2 cm. Phân loại, đóng gói đưa vào kho mát, vận chuyển bằng xe lạnh có nhiệt độ 7-80C, ẩm độ 85-90%. Thời gian từ thu hoạch đến khi đưa vào kho mát không quá 24 tiếng.
- Bảo quản dứa cho chế biến: thu hoạch xong, phân loại sơ bộ, chọn quả lành lặn đưa vào kho mát có nhiệt độ 10-120C đối với dứa mới có 2 hàng mắt quả chuyển màu vàng, 7-80C đối với dứa bắt đầu chín, ẩm độ trong kho 85-90% có thể bảo quản được 2-3 tuần.
Ưu điểm của công nghệ. Hiệu quả kinh tế
Mô hình kỹ thuật trồng và chăm sóc dứa MD2 dễ áp dụng và có hiệu quả kinh tế nên có thể nhân rộng ở các vùng đã từng trồng khóm tại TP.HCM cũng như các địa phương có điều kiện tương tự. Việc áp dụng các biện pháp trong mô hình giúp nâng cao năng suất từ 10-20% và tăng chất lượng trái. Hiệu quả kinh tế cao hơn từ 15-20% khi so sánh với vườn dứa cùng loại MD2 nhưng không áp dụng đồng bộ các kỹ thuật này.
Ước tính lợi nhuận 2 vụ (1 chu kỳ 2 vụ) đạt 670,45 triệu đồng/ha, tỷ suất lợi nhuận 2,05 lần.
Thông tin liên hệ chuyên gia, hỗ trợ
Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Nông nghiệp bền vững
Địa chỉ: Khu 6, ấp Bàu Cát, xã Trung Hòa, huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai
Người liên hệ: ThS. Vũ Mạnh Hà
Điện thoại 0987171725
Email: ha.nnbenvung@gmail.com
Website: nongnghiepbenvungcsa.com.
Xem video giới thiệu tại đây