Nhà kính là một trong những mô hình hiệu quả trong sản xuất nông nghiệp theo hướng công nghệ cao. Tuy nhiên, giá thành lắp đặt nhà kính còn cao so với thu nhập của bà con nông dân. Làm cách nào để nhà kính được sử dụng phổ biến trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam?
Nhà kính phù hợp với yêu cầu để phát triển nông nghiệp bền vững, cho phép kiểm soát đầy đủ và chặt chẽ hầu hết các thông số của quá trình sản xuất như nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm, khí carbonic, khí ôxy…, kể cả việc sử dụng tối ưu đất canh tác để đáp ứng cho sự sinh trưởng, phát triển tốt nhất của cây trồng và kiểm soát được sâu bệnh hại để đạt sản lượng cao nhất.
Hoa lan trong nhà kính của công ty Flora sinh trưởng tốt.
Hiện nay nhiều nước phát triển đã và đang ứng dụng rất rộng rãi các mô hình nhà kính trồng rau, hoa,… Ở Việt Nam, bà con nông dân và các doanh nghiệp nông nghiệp cũng đã áp dụng mô hình nhà kính để sản xuất rau sạch và các loại hoa cao cấp bằng công nghệ cao, nhiều nhất ở tỉnh Lâm Đồng, đặc biệt là Đà Lạt, nơi được coi là vùng sản xuất rau và hoa trọng điểm của cả nước. Theo kết quả khảo sát của dự án sản xuất rau trong nhà kính tại xã Đam B’ri, thành phố Bảo Lộc, các hộ nông dân tham gia dự án cho biết “Trồng rau trong nhà kính có thể trồng được quanh năm. Một năm có thể tăng thời vụ trồng rau từ 5 lứa lên 7 lứa. Nếu làm tốt năng suất có thể tăng gấp 4 lần”. Hơn nữa, sản xuất rau trong nhà kính còn có lợi thế là có thể dùng điện chiếu sáng để cắt rau vào sáng sớm, rau vừa đẹp vừa đảm bảo chất lượng, giá bán cao hơn. Tuy vậy, chi phí đầu tư nhà kính còn cao, một nhà kính có diện tích 800m2, kinh phí đầu tư đến hàng triệu đồng, gồm khung thép, mái lợp kính và hệ thống tưới phun sương. Đây là số tiền không nhỏ đối với bà con nông dân.
Do đó, các kiểu nhà kính hiện nay tại Đà Lạt phần nhiều được bà con nông dân làm theo kinh nghiệm. Các kiểu nhà kính thường làm giống nhau theo từng vùng, không có khác biệt cho các loại cây trồng khác nhau như hoa, rau màu, dâu…Cấu trúc và vật liệu làm nhà kính thường đơn giản, tuổi thọ thấp. Có những nhà chỉ được che phủ, không thuộc bất kỳ nhóm nhà kính nào, không kiểm soát được các thông số kỹ thuật của môi trường cây trồng nên hiệu quả canh tác không cao.
Các mô hình nhà kính phổ biến
Các mô hình nhà kính được thiết kế với nhiều kiểu mái thông gió khác nhau, nhiều loại vật liệu lợp khác nhau. Chọn lựa kiểu nhà kính tùy thuộc từng vùng miền, loại cây trồng khác nhau và quy mô sản xuất. Phân loại theo kiểu mái thông gió, có 3 loại nhà kính phổ biến:
Mô hình nhà kính mái hở cố định một bên
Mái có độ nhô lên theo dạng cung tròn lệch, giữa phần lệch của 2 cung tròn là cửa thông gió, giúp giảm diện tích bị nung nóng và làm phân tầng không khí trong nhà kính, nhờ đó tăng được hiệu quả làm mát vào mùa hè, kiểm soát tốt sự ngưng tụ của hơi nước. Khi xây dựng nhà kính dạng này người trồng trọt cần phải chú ý đến hướng gió phù hợp với phần hở của mái.
Mô hình nhà kính mái hở cố định hai bên
Mô hình nhà kính mái hở cố định hai bên có cửa thông gió đôi làm thoáng khí hơn. Mái nhô lên theo dạng cung tròn, trên đỉnh mái có hai cửa thông gió cố định, giúp giảm diện tích bị nung nóng và làm phân tầng không khí trong nhà kính, nên tăng hiệu quả làm mát vào mùa hè, kiểm soát tốt sự ngưng tụ của hơi nước.
Mô hình nhà kính đóng mở kiểu cánh bướm
Cơ bản cũng giống như kiểu nhà kính mái hở cố định, khác biệt ở chỗ mái nhà kính đóng mở được. Đây chính là lợi thế hơn các mô hình nhà kính khác, có thể thông khí cho cây trồng một cách tự nhiên, hoặc tạo môi trường khí hậu cưỡng bức trong điều kiện thời tiết khác nhau, để cây trồng sinh trưởng trong điều kiện tối ưu nhất.
Nhà kính mái đóng mở kiểu cánh bướm đáp ứng yêu cầu canh tác đòi hỏi chuyên môn cao, đặc biệt cho những loại cây trồng giá trị kinh tế cao.
Nhà kính giá rẻ cho nông dân
Đầu tư một nhà kính nhập từ nước ngoài, có kết cấu chắc chắn với đầy đủ các trang thiết bị cần thiết giá thành sẽ rất cao. Thêm vào đó, nhà kính từ nước ngoài thường được thiết kế cho diện tích gieo trồng lớn nên khó áp dụng cho những nhà nông có diện tích gieo trồng nhỏ. Để đầu tư 2.000m2 nhà kính nhập khẩu từ Israel tại Trung tâm Quản lý Kiểm định Giống cây trồng và Vật nuôi (xã Phạm Văn Hai, huyện Bình Chánh, TP.HCM), Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP.HCM đã phải đầu tư gần 4 tỷ đồng.
| Hiện nay, trong nước đã có nghiên cứu của các trường, viện về thiết kế mẫu nhà kính như công trình “Nhà lưới trồng cây công nghệ cao” do Viện Nghiên cứu Phát triển Công nghệ cao về Kỹ thuật công nghiệp phối hợp với Viện Khoa học Sự sống thực hiện; công trình “Nghiên cứu xây dựng mô hình và kỹ thuật trồng rau năng suất cao cho quần đảo Trường Sa” do Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga và Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Miền Nam thực hiện… Bên cạnh đó, một số công ty trong nước cũng chủ động sản xuất được loại nhà kính áp dụng kỹ thuật, công nghệ nhà kính của nhiều nước phát triển trên thế giới, kết hợp những ưu điểm của các mô hình nhà kính đang | Trồng rau trong nhà kính tại Trường Sa |
ứng dụng tại Việt Nam, đồng thời khắc phục những nhược điểm của các nhà kính đã được bà con nông dân và các doanh nghiệp triển khai ở trong những năm qua.
Theo ông Phạm Quốc Đạt, giám đốc kinh doanh của Công ty Nhakinh.Net thì hiện nay, giá thành nhà kính sản xuất trong nước chỉ bằng ½ so với giá nhà kính nhập khẩu có cùng chất lượng. Ngoài ra, nhà kính do Công ty Nhakinh.Net sản xuất còn có thể tùy biến rất linh hoạt các yêu cầu khác nhau như có thể áp dụng cho diện tích nhỏ, thêm bớt các trang bị theo yêu cầu của người mua. Bên cạnh việc cung cấp nhà kính cho các doanh nghiệp, Công ty còn cung cấp nhà kính cho cả các hộ gia đình mong muốn trồng rau sạch, ít sâu bệnh tại nhà với giá chỉ 8 triệu đồng cho một nhà kính. Hiện nay, công ty đã lắp đặt nhiều dự án nhà kính cho nhiều nơi như nhà kính cho bộ đội đảo Trường Sa, nhà kính trồng lan Công ty TNHH Linh Ngọc, nhà kính vườn ươm giống hoa Công ty TNHH Florasia Việt Nam, nhà kính trồng lan Vườn lan Lan Việt và nhận được sự phản hồi tốt về chất lượng tại những đơn vị này.
Nhà kính trồng nấm tại Lâm Đồng – nấm phát triển đều, đẹp và ít bị côn trùng phá hoại.