Đánh giá độ nhạy cảm với hóa chất diệt côn trùng của muỗi truyền bệnh sốt dengue/sốt xuất huyết dengue Aedes Aegypti ở một số tỉnh/thành phố Việt Nam, 2006

Đề tài do nhóm tác giả gồm Nguyễn Nhật Cảm (Trung tâm Y tế Dự phòng Hà Nội), Vũ Sinh Nam (Cục Y tế Dự phòng Việt Nam, Bộ Y Tế), Nguyễn Thị Yên (Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung Ương Hà Nội) và Mary Chambers (ĐH Oxford, Vương Quốc Anh) thực hiện nhằm đánh giá độ nhạy cảm với một số hóa chất diệt côn trùng của muỗi Aedes Aegypti ở một số tỉnh/thành phố Việt Nam; đánh giá độ nhạy cảm của bọ gậy (lăng quăng) Aedes Aegypti ở một số thực địa nghiên cứu với hóa chất diệt côn trùng Temephos.

Sốt dengue/sốt xuất huyết dengue (SD/SXHD) là bệnh dịch lưu hành ở hầu hết các tỉnh trong cả nước và là một trong mười bệnh truyền nhiễm gây dịch có tỷ lệ mắc và chết cao nhất. Có nhiều biện pháp phòng chống đã được nghiên cứu và áp dụng nhưng để diệt ngay đàn muỗi nhiễm vi rút trong các vụ dịch SD/SXHD, chưa có biện pháp nào hiệu quả hơn có thể thay thế biện pháp phun không gian hóa chất diệt côn trùng. Nghiên cứu được tiến hành ở 9 tỉnh, thành phố của 4 sinh cảnh đặc trưng của Việt Nam: miền Bắc (Hà Nội, Nam Định); miền Trung (Khánh Hòa, Bình Thuận); Tây Nguyên (Đắk Lắk, Đắk Nông); miền Nam (TP.HCM, Sóc Trăng, Bạc Liêu); thời gian từ 4/2006 đến 12/2006; các hóa chất diệt côn trùng thí nghiệm bằng giấy thử của WHO: DDT 4%, Malathion 5%, Permethrin 0,75%, Lambda Cyhalothrin 0,05%, Deltamethrin 0,05%.
Kết quả cho thấy, muỗi Aedes Aegypti kháng với DDT và còn nhạy cảm với Malathion ở cả 9 điểm nghiên cứu của 4 khu vực Bắc, Trung, Tây Nguyên và Nam Việt Nam. Trong hai hóa chất thuộc nhóm Pyrethroid độ nhạy cảm không đồng đều ở các điểm nghiên cứu. Deltamethrin tỏ ra có hiệu quả diệt muỗi hơn hẳn 2 loại hóa chất Permethrin và Lambda-cyhalothrin. Muỗi Aedes Aegypti ở Trực Ninh (Nam Định), Mỹ Xuyên (Sóc Trăng), Thanh Xuân (Hà Nội) còn nhạy cảm với Deltamethrin. Khi sử dụng nhóm hóa chất này cần phải tiến hành thử sinh học để xác định nồng độ và loại hóa chất thích hợp cho từng địa phương cụ thể. Bọ gậy Aedes Aegypti còn nhạy cảm với Temephos ở nồng độ 0,025mg/l ở tất cả các điểm nghiên cứu.